Wednesday, August 3, 2011

ေနာက္ဆံုးေရတစ္စက္

ေနာက္ဆံုးေရတစ္စက္

သဘာဝပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးအထူးေဆာင္းပါး

ကေနဒါႏိုင္ငံ အယ္လ္ဘာတာ Alberta ေျမာက္ဘက္ ဖို႔တ္ခ်ပ္၀ိန္း Fort Chipewyan ၿမိဳ႕ငယ္ေလးတြင္ ေရနံ ထုတ္လုပ္ေရးအတြက္ တည္ေဆာက္ေနေသာ “ကတၱရာေျမစီမံကိန္း” Oil Sands or Tar Sands ေၾကာင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ဳိးမ်ား ျဖစ္ေပၚလ်က္ရွိသည္။ ေဒသခံမ်ားမွာ ကင္ဆာေရာဂါေဝဒနာခံစားရမႈမ်ားျမင့္မားလာၿပီး ပညာရွင္မ်ား၏ ေလ့လာမႈမ်ားအရ ဤအျဖစ္မ်ားသည္ စြန္႔ပစ္ အမႈိက္ေလာင္စာဆီမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ရသည္ဟု သိရသည္။

ကေနဒါအစိုးရကေတာ့ အေမရိကန္က ေရနံဝယ္မယ့္ ေဖါက္သည္ေတြရဲ႕ မ်က္ႏွာကိုပဲၾကည့္ၿပီး ဒီေလာက္ ညစ္ညမ္းၿပီး ဒုကၡေပးေနတဲ့ စီမံကိန္းကို အတတ္ႏိုင္ဆံုး ကာကြယ္ေပးသြားမွာပါ။ ေအာက္မွာ ဆက္လက္ေရးသား ေဖၚျပမယ့္ အေၾကာင္းအရာေတြကေတာ့ ဒါရိုက္တာ တြမ္ရက္ဒ္ေဖါ့က ရုပ္ရွင္မွတ္တမ္း ရိုက္ကူးခဲ့ၿပီး ေရးသားေဖၚျပ ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ သူက ဒါကို “ဒါဝိနဲ႔ ေဂါလိယက္တို႔ရဲ႕ တိုက္ပြဲ” “David and Goliath struggle” လို႔ အမည္ ေပးထား ပါတယ္။
Fig; Oil Sands or Tar Sands

“ျမစ္ဝကြ်န္းေပၚတစ္ခု၏ နိဂုံး” လို႔အမည္ေပးထားတဲ့ ဖို႔တ္ခ်ဳိပ္ဝိန္း Fort Chipewyan ၿမိဳ႕ကေလးက အျဖစ္အပ်က္ေတြကို ၁၉၇၂ ခုႏွစ္မွာ ကြ်န္ေတာ္ ပထမဦးဆံုးမွတ္တမ္းရုပ္ရွင္ရိုက္ကူးခဲ့ပါတယ္။ တစ္ခါရိုက္ရင္ ၂၆ စကၠန္႔သာ ရိုက္ကူးလို႔ရတဲ့ ဘိုးလက္ Bolex လက္ဆြဲ ကင္မရာကေလးနဲ႔ပါ။ ဒီလိုလုပ္ရတာကလည္း သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လူေတြအေလးထား ဂရုစိုက္မႈ ရွိလာေအာင္လုပ္ဖို႔ ကြ်န္ေတာ္ရည္ရြယ္ ခဲ့ပါတယ္။ ဟုိေယာင္ေယာင္၊ ဒီေယာင္ေယာင္လုပ္ၿပီး ဇေဝဇဝါနဲ႔ အခ်ိန္ေတြျဖဳန္းေနဖို႔ အခ်ိန္မရွိေတာ့ပါဘူး။ ကြ်န္ေတာ္ ရိုက္ကူးထားတဲ့ မွတ္တမ္းရုပ္ရွင္သစ္ “To the Last Drop” ကို အရည္အေသြးျမင့္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ကင္မရာနဲ႔ ရုိက္ကူးထားၿပီး အယ္လ္ဘာတာ Alberta ေျမာက္ပိုင္း ရႈခင္းေတြကလည္း ယခင္ကလို မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။

နည္းပညာေတြကို ႏွစ္ေပါင္း ၃၉ ႏွစ္အတြင္း အမ်ားအျပားေတာ္လွန္ေျပာင္းလဲပစ္ႏိုင္ခဲ့ေပမယ့္လည္း ဟိုးတုန္းက ကင္မရာအစုတ္ ကေလးနဲ႔ ကြ်န္ေတာ္ရိုက္ခဲ့တဲ့မွတ္တမ္းနဲ႔ အခုတစ္ခါ အေကာင္းစားကင္မရာနဲ႔ ထပ္ရိုက္တဲ့ မွတ္တမ္း ေတြမွာ ပါဝင္တဲ့ ကိစၥကေတာ့ ေျပာင္းလဲျခင္းလည္း မရွိ၊ ေျဖရွင္းေပးျခင္းလည္း မရွိေသးပါဘူး။

“ျမစ္ဝကြ်န္းေပၚတစ္ခု၏ နိဂံုး” (The Death of Delta) ဆိုတဲ့ မွတ္တမ္းရုပ္ရွင္ကို ကြ်န္ေတာ္ရိုက္တုန္းက Peace River ျမစ္ေပၚမွာ W.A.C Bennett ေရကာတာႀကီးတည္ေဆာက္ကာ ေရအားလွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္ စီမံကိန္းကို တည္ေဆာက္ ေနတာေၾကာင့္ ဖို႔တ္ခ်ပ္၀ိန္း Fort Chipewyan မွာ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ပ်က္စီးမႈေတြကို ကာကြယ္နိုင္ဖို႔ အတြက္ ျဖစ္ပါ တယ္။ ဒီလုပ္ရပ္က အယ္လ္ဘာတာရဲ႕ သက္တမ္းအရင့္ဆံုး သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္တည္ရွိမႈကို ကာကြယ္ဖို႔နဲ႔ ကမၻာ့အေမြ အႏွစ္တစ္ခုကို ကာကြယ္ဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။

Peace Athabasca ျမစ္ဝကြ်န္းေပၚေဒသဆိုတာ ေဆာင္းခိုခွက္ေတြပံ်သန္းရာလမ္းေၾကာင္းျဖစ္ၿပီး တိုက္ႀကီး အတြင္း ေခ်ာင္းေျမာင္းအင္းအိုင္းမ်ား ဆံုဆည္းရာ ေနရာတစ္ခုလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမွတ္တမ္းရဲ႕ အက်ဳိးေက်းဇူးကေတာ့ ေဒးဗစ္နဲ႔ ေဂါလိယက္ဇာတ္လမ္းမွာ ေနာက္ဆံုး ေဒးဗစ္ကေလး အႏိုင္ရသြားသလိုပါပဲ။ ဆည္ထဲက ေရေတြကို ျပန္ေဖါက္ထုတ္ ေပးလိုက္တယ္။ ျမစ္ဝကြ်န္းေပၚတေလွ်ာက္မွာ
ေရမ်က္ႏွာျပင္က ပံုမွန္အတိုင္းျပန္ျဖစ္သြားတယ္။ ေဒသရဲ႕ ေဂဟေဗဒစနစ္ ျပန္ၿပီးလည္ပတ္ၿပီးေတာ့ ၿမိဳ႕ကေလးလည္း အသက္ရွဴေခ်ာင္သြားပါေတာ့တယ္။

အခုတစ္ခါ အဲဒီလို အျဖစ္မ်ဳိးတစ္ခါႀကံဳေနရျပန္ပါတယ္။ ဖို႔တ္ခ်ပ္၀ိန္း Fort Chipewyan က ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ေသာ ေဒသခံေတြရဲ႕ သေဘာထားက ေဒးဗစ္ကေလးလိုပဲ ေဂါလိယက္ႀကီးဆိုတဲ့ ဒီစီမံကိန္းႀကီးကို တိုက္ခိုက္ခ်င္ေန ပါတယ္။ ဒီတစ္ခါ ေဂါလိယက္ကေတာ့ ျမစ္ဝကြ်န္းေပၚကိစၥတုန္းက ေဂါလိယက္ထက္ ပိုၿပီးေတာင္ အေကာင္ႀကီး ေနသလိုပါပဲ။

ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အယ္လ္ဘာတာေရနံေျမက ကမၻာ့အႀကီးဆံုး စီမံကိန္းႀကီးလို႔ ေျပာဆိုေနသံေတြ ၾကားေနရပါတယ္။ လာမယ့္ ဆယ္စုႏွစ္ေတြ အတြင္း ကေနဒါစီးပြားေရးမွာ ေဒၚလာ ၁.၇ ထရီလီယံအထိ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ ရွိလာမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဂရိႏိုင္ငံ တစ္ႏိုင္စာေလာက္ က်ယ္ဝန္းတဲ့ သစ္ေတာႀကီးမွာ စက္မႈလုပ္ငန္း ေတြေၾကာင့္ ထိခိုက္ဆံုးရံႈးမႈေတြရွိလာမွာေတာ့ အမွန္ဘဲျဖစ္ပါတယ္။

တစ္ခါ ေနာက္ျပႆနာတစ္ခုက ေရျပႆနာျဖစ္ပါတယ္။ ေရစီးေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ျပႆနာတင္ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ သတၱဳတြင္းကထြက္လာတဲ့ ေဘးထြက္စြန္႔ပစ္ပစၥည္းေတြ၊ ကတၱရာေတြပါတဲ့ ေရေတြပါ စီးဆင္းလာေတာ့ မွာပါ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္အနည္းငယ္က ဖို႔တ္ခ်ပ္၀ိန္း Fort Chipewyan ေဒသခံေတြမွာ ကင္ဆာေရာဂါခံစားရမႈ ျမင့္မားလာ ေၾကာင္း အယ္လ္ဘာတာ ကင္ဆာဘုတ္အဖြဲ႔က ေျပာပါတယ္။

ေဒသခံတံငါသည္ေတြကလည္း ပံုပ်က္ပန္းပ်က္ျဖစ္ေနတဲ့ ငါးေတြဖမ္းမိတာ ေနာက္ပိုင္း ပိုမ်ားလာတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါဟာ ေရနံေျမတူးေဖၚမႈရဲ႕ အက်ဳးိသက္ေရာက္မႈေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ေနမလားလို႔ ေဒသခံေတြနဲ႔အတူ ဆရာဝန္တစ္ဦးျဖစ္သူ ဂြ်န္အိုေကာ္နာ တို႔ကလည္း စိုးရိမ္ေနၾကပါတယ္။
ေရကာတာကိစၥမွာ ၁၉၇၀ ႏွစ္မ်ားတုန္းက ဖို႔တ္ခ်ပ္၀ိန္း Fort Chipewyan သားေတြက သိပၸံပညာရွင္ေတြကို အကူအညီ ေတာင္းခံခဲ့ၾကတယ္။ အယ္လ္ဘာတာတကၠသိုလ္က ဇီဝေဗဒပညာရွင္ ဝီလီယံဖူလာ William Fuller ဟာ အခ်က္အလက္ေတြ စုေဆာင္းၿပီးေတာ့ ျမစ္ဝကြ်န္းေပၚေဒသ ပ်က္စီးေတာ့မယ္ဆိုတာကို သက္ေသျပခဲ့ပါတယ္။

ဒီေန႔ကိစၥမွာေတာ့ စေတာ့ဟုမ္းေရအရင္းအျမစ္ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္မႈ ဆုရထားတဲ့ သိပၸံပညာရွင္ေဒးဗစ္ ရွင္ဒလာ David Schindler ဦးေဆာင္တဲ့ သိပၸံပညာရွင္တစ္စုတို႔ဟာ အက္သာဘာစကာ ျမစ္ထဲမွာ ဘယ္လို ညစ္ညမ္းမႈေတြ စီးဆင္းေနလဲ၊ ဘယ္ကေနလာသလဲ ဆိုတာ ႀကိဳးစားပမ္းစား ရွာေဖြေဖၚထုတ္ေနၾကပါတယ္။
ရွင္ဒလာနဲ႔ လက္တြဲလုပ္ေနတဲ့ ေနာက္တစ္ဦးကေတာ့ Athabasca Chipewyan First Nation ရဲ႕ ဥကၠ႒ ျဖစ္သူ အလန္အာဒမ္ Alan Adam ျဖစ္ပါတယ္။ အလြန္က်ယ္ျပန္႔တဲ့ ျမစ္ဝကြ်န္းေပၚမွာ ေရပမာဏေတြေလ်ာ့က်သြားတယ္လို႔ သူက သိေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စာခ်ဳပ္အမွတ္ (၈) အရ အမဲလိုက္ခြင့္၊ ငါးဖမ္းခြင့္ စတဲ့ လုပ္ငန္းေတြကို ထိခိုက္ကုန္တယ္ လို႔ဆိုပါတယ္။

သူက ဖို႔ခ်ဳိင့္ဝင္းနဲ႔ ကပ္လ်က္ ဖို႔ဖစ္ဇ္ဂါးရက္ Fort Fitzgerald မွာေနတဲ့ ေရနဲ႔ သဘာဝသားရိုင္းမ်ားကို ေစာင့္ၾကည့္ ေလ့လာေနတဲ့ ပက္မာဆယ္လ္ နဲ႔ ဖရန္ကို႔စ္ေပါလ္လက္ Pat Marcel and Francois Paulette တို႔ႏွစ္ေယာက္ ကို အေျပာင္းအလဲျဖစ္လာတဲ့ ျမစ္ဝကြ်န္းေပၚသဘာဝကို မွတ္တမ္းတင္ထားဖို႔ အကူအညီ ေတာင္းခံခဲ့ပါတယ္။ အေျပာင္း အလဲေတြေၾကာင့္ သိပၸံနဲ႔ သဘာဝတရားရဲ႕ အရွိတရားေတြဟာ ေရနံေျမစီမံကိန္းကို စိန္ေခၚအံတု ဖို႔ ျဖစ္လာခဲ့ ပါတယ္။
၁၉၇၂ ခုႏွစ္ ဖို႔တ္ခ်ပ္၀ိန္း Fort Chipewyan ကို ကြ်န္ေတာ္ေရာက္သြားတဲ့ အခ်ိန္တုန္းက အိႏိၵယကေလးငယ္ တစ္ဦး ဆိပ္ကမ္းမွာ ထိုင္ၿပီးေတာ့ ဟန္႔ခ္ဝီလီယံ Hank Williams ရဲ႕ “Your Cheatin’ Heart” သီခ်င္းကို ဆိုေနတာ ေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္။ သူတီးေနတဲ့ ဂစ္တာ အေဟာင္းေလးကလည္း ႀကိဳးသံုးႀကိဳးပဲရွိပါတယ္။ တစ္ခါမွာ သီခ်င္းတစ္ပုိဒ္ႏႈန္းနဲ႔ ကြ်န္ေတာ္ရဲ႕ ၂၆ စကၠန္႔ၾကာရုိက္ကူးလို႔ရတဲ့ကင္မရာနဲ႔ အဲဒီသီခ်င္းကို ရိုက္ကူးအသံသြင္းလာခဲ့ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့မွ သီခ်င္းတစ္ပုဒ္လံုးကို ျပန္ၿပီးေနရာတက် ျဖတ္ဆက္လုပ္ခဲ့ရတယ္။

ဒီေန႔မ်ားမွာေတာ့ အဲဒီလိုႀကိဳးပမ္းအားထုတ္ခဲ့မႈေတြရဲ႕ရလဒ္ေတြကို အသိအမွတ္ျပဳခံေနရပါၿပီ။ သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး ဝန္ႀကီးေဟာင္း ဂ်င္မ္ပရန္တစ္ Jim Prentice က ေရနံေျမအႀကံေပးအဖြဲ႔ကို ဖြဲ႔စည္းေပးလိုက္ၿပီး ျပည့္စံုတဲ့ သုေတသနစာတမ္းတစ္ေစာင္ျပဳစုဖို႔ ၂၀၁၀ ဒီဇင္ဘာလအတြင္းက အေလးအနက္ တိုက္တြန္းႏႈိးေဆာ္ထားပါ တယ္။ ေရထဲမွာ ဘာေတြစီးေမ်ာပါဝင္ေနၿပီး ဘယ္ေလာက္ ညစ္ညမ္းေနသလဲ ဆိုတာကြ်န္ေတာ္တို႔ သိရေတာ့မယ္။ ဒီတစ္ခါလည္း ေဒးဗစ္ကေလး အႏိုင္ရဦးမယ္ထင္ပါတယ္။


မ်ိဳးေဇာ္
Center of International Studies
Human Resource Development Program
 (၂.၈.၂၀၁၁)


မွီျငမ္းကိုးကား


1. Niobe Thompson ႏွင့္ Tom Radford တို႔၏ “To the Last Drop” ေဆာင္းပါးကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆိုပါသည္။
2. Source: Al Jazeera (Witness)
3. http://en.wikipedia.org/wiki/Oil_sands

0 comments:

Post a Comment

 
ယခု သင္ဖြင့္ထားေသာ ဘေလာ့ဂ္အား Mozilla Firefox ျဖင့္ဖြင့္ၾကည့္ပါက အေကာင္းဆံုးျဖစ္သည္။