ဆီးရီးယားအေပၚလံုၿခံဳေရးေကာင္စီဆံုးျဖတ္ခ်က္ တရုတ္၊ ရုရွဗီတိုသံုးဖယ္ရွား

ဥေရာပသမဂၢ၏ ဆီးရီးယားအေပၚဒဏ္ခတ္အေရးယူမည့္ ကုလသမဂၢလံုၿခံဳေရးေကာင္စီဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ရုရွႏွင့္ တရုတ္တို႔က ဗီတိုအာဏာသံုးဖယ္ရွားခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ဆႏၵျပသူမ်ားကို ဆက္လက္၍ အၾကမ္းဖက္ၿဖဳိခြင္းေနမည္ဆိုပါက ပိတ္ဆို႔အေရးယူမႈ ကိုိ ရင္ဆိုင္ရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း သတိေပးေျပာၾကားလိုက္သည္။

အဂၤါေန႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္တြင္ ေထာက္ခံမဲ ၉ မဲရရွိကာ ဘရာဇီး၊ အႏၵိယ၊ လက္ဘႏြန္ႏွင့္ ေတာင္အာဖရိကတို႔က ၾကားေနၿပီး တရုတ္ ႏွင့္ ရုရွတို႔က ကန္႔ကြက္ခဲ့ၾကသည္။ ယင္းဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ျပင္သစ္က ၿဗိတိန္၊ ဂ်ာမဏီ၊ ေပၚတူဂီတို႔ႏွင့္ ပူးေပါင္းကာ မူၾကမ္းေရး ဆြဲတင္ျပခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ အစိုးရဆန္႔က်င္ဆႏၵျပသူမ်ားကို အၾကမ္းဖက္ႏွိမ္နင္းမႈေၾကာင့္ ဆီးရီးယားအေပၚ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားက ဒဏ္ခတ္အေရးယူရန္ ဆိုင္းျပင္းေနျခင္းျဖစ္သည္။ ဆီးရီးယားတြင္ အၾကမ္းဖက္ႏွိမ္နင္းမႈေၾကာင့္ လူေပါင္း ၂,၇၀၀ ခန္႔ေသဆံုး ၿပီး ျဖစ္၍ သမၼတအာဆက္အစိုးရကို ပစ္မွတ္ထားကာ ဒဏ္ခတ္အေရးယူႏိုင္ရန္ စီစဥ္ထားသည္။ အဆိုပါ အစီအစဥ္ကို တရုတ္ႏွင့္ ရုရွတို႔က ဗီတိုအာဏာသံုးပယ္ခ်ခဲ့ျခင္းျဖစ္၏။

ေမာ္စကိုအစိုးရ၏ ဗီတိုအာဏာသံုးစြဲမႈသည္ ဥေရာပသမဂၢဝင္ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ရုရွတို႔အၾကားႏိုင္ငံေရးအရခ်ဥ္းကပ္မႈတြင္ ပဋိပကၡ အသြင္ေဆာင္ေနေၾကာင္း ရုရွသံတမန္ ဗစ္တလီခ်ာကင္က ဆိုသည္။ ထို႔ျပင္ ဥေရာပသမဂၢ၏ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ေသာ ဆံုးျဖတ္ ခ်က္သည္ အၾကပ္အတည္းကို ၿငိမ္းခ်မ္းစြာေျဖရွင္းေရးႏွင့္ ဆန္႔က်င္ေနေၾကာင္း၊ ထို႔ေၾကာင့္ ဆီးရီးယားအစိုးရအေပၚ ဒဏ္ခတ္ အေရးယူမႈကို ရုရွက အခိုင္အမာဆန္႔က်င္ေၾကာင္း ေျပာဆိုခဲ့သည္။

ထိုသို႔ဥေရာပသမဂၢ၏အေရးယူေဆာင္ရြက္မႈသည္ ဆီးရီးယားအေပၚ လစ္ဗ်ားပံုစံ စစ္ေရးက်ဴးေက်ာ္ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္မႈ အတြက္ လမ္းပြင့္သြားေစမည္ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း ထပ္ေလာင္းေျပာၾကားခဲ့သည္။

ဆီးရီးယားသမၼတ အာဆက္၏ ဒီမိုကေရစီေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားလုပ္ေဆာင္ေပးမည္ဟူေသာ ကတိေပးခ်က္ကို ေထာက္ျပ ၍ ဆီးရီးယားအေနႏွင့္ ယင္းကတိကဝတ္ကို အလ်င္အျမန္ျဖည့္ဆည္းသြားရန္ ရုရွကလိုလားသည္ဟု ခ်ာကင္က ေျပာသည္။

တရုတ္သံတမန္ လီဘာအိုေဒါင္ကလည္း ေဘဂ်င္းအစိုးရအေနႏွင့္ ဆီးရီးယား၏ ျပည္တြင္းေရးကိုဝင္ေရာက္မႈျခင္းကို ကန္႔ကြက္ ေၾကာင္းေျပာၾကားခဲ့သည္။

“ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္ဟာ စကားလံုးသက္သက္မဟုတ္ပါဘူး။ ႏိုင္ငံေရးအရ ေရြးခ်ယ္လိုက္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္အေပၚ ဗီတိုအာဏာသံုးစြဲလိုက္ျခင္းဟာ ဆီးရီးယားနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လံုၿခံဳေရးေကာင္စီရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္အားလံုးကို ဆန္႔က်င္လိုက္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။” ဟု ျပင္သစ္သံတမန္ ဂါးရက္အားေရာက္က ေျပာၾကားခဲ့သည္။
“ဒီဗီတိုအာဏာေၾကာင့္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ရပ္တန္႔သြားမွာမဟုတ္ပါဘူး။ ဘယ္ဗီတိုအာဏာေၾကာင့္မွလည္း ဆီးရီးယား အာဏာပိုင္ေတြအတြက္ အင္အားမျဖစ္ေစရပါဘူး။” ဟု ဆက္လက္ေျပာၾကားခဲ့သည္။

လံုၿခံဳေရးေကာင္စီဆံုးျဖတ္ခ်က္ကုိ ထုတ္ျပန္ျခင္းမျပဳႏိုင္သည့္အတြက္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ေဒါသထြက္ခဲ့ၿပီး ဆီးရီးယား သံတမန္တက္ေရာက္မိန္႔ခြန္းေျပာၾကားစဥ္အတြင္း အေမရိကန္သံတမန္က ကန္႔ကြက္သည့္အေနႏွင့္ ခန္းမတြင္းမွ ထြက္ခြာသြား ခဲ့သည္။
“က်င့္ဝတ္ဆိုင္ရာစိန္ေခၚမႈေတြနဲ႔ ေဒသတြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ လံုၿခံဳေရးေတြကိုၿခိမ္းေျခာက္ေနတဲ့ ကိစၥအေပၚ လံုၿခံဳေရး ေကာင္စီက ဆံုးျဖတ္ခ်က္မခ်ႏိုင္တဲ့အတြက္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနနဲ႔ အလြန္အမင္းေဒါသထြက္ပါတယ္။” ဟု အေမရိကန္ သံတမန္ ဆူဆန္ရိုက္ကေျပာဆိုခဲ့ၿပီး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ကန္႔ကြက္ခဲ့ေသာ ႏိုင္ငံမ်ားအား ဆီးရီးယားအစိုးရကို လက္နက္ေရာင္းခ်ျခင္းျပဳလိုေသာ ႏိုင္ငံမ်ားဟု ရွဳံ႕ခ်ေျပာဆိုခဲ့သည္။

လြန္ခဲ့ေသာလမ်ားက ရုရွ၊ တရုတ္၊ ဘရာဇီး၊ အႏၵိယႏွင့္ ေတာင္အာဖရိက (BRICS ႏိုင္ငံမ်ားဟု ေခၚသည္) ႏိုင္ငံမ်ားက အေမရိကန္ႏွင့္ ဥေရာပသမဂၢတို႔သည္ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီ၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ျဖစ္ေသာ လစ္ဗ်ားအရပ္သားမ်ားကို အကာအကြယ္ ေပးေရးဟူသည့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကိုေက်ာ္လြန္ကာ ေနတိုးတပ္မ်ားကို ခြင့္ျပဳလုပ္ကိုင္ေစခဲ့သည္ဟု ေဝဖန္စြပ္စြဲခဲ့ၾကသည္။
“တရုတ္နဲ႔ ရုရွက ဆီးရီးယားကို လစ္ဗ်ားလို ေနာက္ထပ္ႏွစ္ျခမ္းကြဲၿပီး ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္မွာကို မလိုလားတဲ့အတြက္ ဗီတို အာဏာကိုသံုးစြဲလိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတြ႔ဆံုးေဆြးေႏြးၿပီး သံတမန္နည္းလမ္းနဲ႔ အေျဖရွာလို႔ရႏိုင္တယ္လို႔ သူတို႔က ယံုၾကည္ ေနပါတယ္။” ဟု အယ္လ္ဂ်ာဇီယာႏိုင္ငံေရးသံုးသပ္အကဲျဖတ္ မာဝမ္ဘစ္ရွာရာက ေျပာသည္။
“ဥေရာပနဲ႔ အေမရိကန္တို႔က ၁၉၇၃ လစ္ဗ်ားအေပၚ ကုလသမဂၢဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို တလြဲသံုးခဲ့တယ္လို႔ တရုတ္နဲ႔ ရုရွက ယူဆၾကတယ္။ လစ္ဗ်ားအေပၚေနတိုးကဆာင္ရြက္ခဲ့တဲ့ကိစၥအတြက္လည္း ႏွစ္ႏိုင္ငံလံုးက အမ်က္ေဒါသထြက္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အခုဆီးရီးယားကိစၥမွာ ဗီတိုအာဏာသုံးလိုက္တာပါ။”
“ဥေရာပက ဆံုးျဖတ္ခ်က္မူၾကမ္းကို ခ်မွတ္ၿပီး အေမရိကန္ေထာက္ခံတယ္။ အျခားသူေတြပါဝင္ေဆာင္ရြက္လိမ့္မယ္ လို႔လည္းေမွ်ာ္လင့္ထားတယ္။ အတိတ္ကာလ ျဖစ္ရပ္အမ်ားအျပားမွာ သူတို႔လက္၊ သူတို႔ေျခလုပ္ခဲ့တဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြ အမ်ား ႀကီးရွိခဲ့တယ္။ ဝါရွင္တန္မွာဆိုရင္ ‘အေနာက္မွဦးေဆာင္ျခင္း’ ဆိုၿပီး ေခတ္စားေနတဲ့စကားတစ္ခြန္းေတာင္ရွိတယ္။” စသည္ျဖင့္ မာဝမ္ဘစ္ရွာရာက သံုးသပ္ျပသြားေလသည္။

အေမရိကန္ႏွင့္ ဥေရာပသမဂၢတု႔ိႏွိပ္ကြပ္ခံလိုက္သည့္ အေျခအေနျဖစ္ေၾကာင္း နယူးေယာက္ၿမိဳ႕မွ အယ္လ္ဂ်ာဇီယာသတင္း ေထာက္ ခရစ္စတန္ ဆာလြန္းေမးက သတင္းေပးပို႔ခဲ့သည္။
“ ကုလသမဂၢဆံုးျဖတ္ခ်က္ေၾကာင့္ ဆီးရီးယားကို အကြဲအၿပဲျဖစ္သြားေစလိမ့္လို႔တရုတ္နဲ႔ ရုရွတို႔ကေျပာဆို ၾကပါတယ္။”
“သူတို႔ႏွစ္ႏိုင္ငံက ဆီးရီးယားနဲ႔ ေဆြးေႏြးညွိႏႈိင္းလိုၾကပါတယ္။ အၾကမ္းဖက္ႏွိမ္နင္းမႈေတြရပ္တန္႔ၿပီး ျပည္ပဝင္ေရာက္ စြက္ဖက္မႈေတြမပါဘဲ အတိုက္အခံေတြ အားလံုးနဲ႔ ကိုယ့္ႏိုင္ငံကိစၥကိုယ္ရွင္းဆိုတဲ့ ဆီးရီးယားအတြက္ခ်မွတ္ထားတဲ့မူဝါဒ သူတို႔မွာလည္းရွိတယ္။ ဒါဟာ လစ္ဗ်ားအေရးေၾကာင့္ အခုလိုဆီးရီးယားမွာ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈအေနနဲ႔ တရုတ္နဲ႔ ရုရွတို႔ဗီတိုအာဏာသံုးစြဲလိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။” ဟု သတင္းေထာက္က ဆက္လက္ေျပာၾကားခဲ့သည္။

ထိုအခ်ိန္တြင္ပင္ ဆီးရီးယားအေျခစိုက္ ၿဗိတိသွ်လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႔က အဂၤါေန႔က ဆီးရီးယားတြင္ ေနာက္ထပ္ ၉ ေယာက္ထပ္မံ ေသဆံုးသြားေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့သည္။

စစ္တပ္ႏွင့္ ဆႏၵျပသူမ်ားကိုပစ္ခတ္ျခင္းျပဳရန္ျငင္းဆန္ခဲ့ေသာ စစ္သားမ်ားၾကားတိုက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ တူရကီနယ္စပ္အနီးေဒသ တြင္ေလးဦးေသဆံုးခဲ့ၿပီး အျခားသူမ်ားမွာ ဟုမ္းျပည္နယ္တြင္ ေသဆံုးျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႔က ဆိုသည္။

Source: Al Jazeera

Posted in: အေရွ ႔အလယ္ပိုင္း