ဆုိမာလီတြင္ ပဋိပကၡမ်ားေၾကာင့္ စိတ္ေဝဒနာသည္မ်ား တိုးပြား

ဆိုမာလီယာမွာ အၾကမ္းဖက္မႈေတြနဲ႔ အဓိကရုဏ္းေတြေၾကာင့္ ဘယ္သူမဆိုရူးသြားႏိုင္ေလာက္တယ္။ ေန႔တုိင္းနီးပါး ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈ ေတြၾကားမွာ လူေတြအတြက္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာဆိုးက်ဳိးေတြ ျဖစ္ပြားမႈတိုးပြားလာေနတယ္။
အဲဒီအျဖစ္အပ်က္ေတြကို ဆိုမာလီေနရာအႏွံ႔မွာေတြ႔ရႏိုင္ပါတယ္။ ပိုဆိုးတာက စိတ္ေဝဒနာသည္ေတြကို အိပ္ယာထဲမွာသံႀကိဳးနဲ႔ ခ်ည္ေႏွာင္ထားတာ၊ လမ္းေပၚမွာပစ္ ထားတာ အဲဒီလုပ္ရပ္ေတြေၾကာင့္ တစ္သက္လံုးစိတ္ဒဏ္ရာအနာတရျဖစ္သြားေစပါတယ္။
ဆိုမာလီဟာ ကမၻာေပၚမွာစိတ္ေရာဂါေဝဒနာသည္ တတိယအမ်ားဆံုးႏိုင္ငံျဖစ္ပါတယ္။ လူဦးေရရွစ္သန္းရဲ႕ သံုးပံုတစ္ပံုဟာ တစ္နည္းနည္းနဲ႔ စိတ္ေရာဂါခံစားေနၾကရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တစ္ႏိုင္ငံလံုးမွာ စိတ္ေရာဂါကုဆရာဝန္ကေတာ့ သံုးဦးပဲရွိပါတယ္။ ဒါေတြဟာ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ႀကီး (WHO) ကျပဳစုထားတဲ့စာရင္းဇယားအရျဖစ္ပါတယ္။
“စိတ္ေဝဒနာသည္ တစ္ေယာက္ကို အင္မတန္အဆင့္နိမ့္က်ၿပီး အႏၱရာယ္မ်ားတဲ့ သံႀကိဳးနဲ႔ခ်ည္ထားတဲ့လုပ္ရပ္ကို ေနရာအႏွံ႔အျပားမွာ ေတြ႔ရရုံသာမက ဒီလိုလုပ္တာကို လူမႈေရးအရေရာ၊ ေဆးပညာရွဳေထာင့္အရေရာ လက္ခံထားၾကတယ္။” လို႔ ဆိုမာလီစိတ္က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ေလ့လာမႈစာတမ္းမွာ WHO ကေရးသားထားပါတယ္။

ဒီကိစၥေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေဒါက္တာ အဘၻဒီရာမန္အလီဟားဘိဆိုတဲ့ ဆရာဝန္တစ္ေယာက္က သူ႔ရဲ႕ အခ်ိန္ေတြနဲ႔ ခြန္အားေတြ ကို လံုးဝၿမွဳပ္ႏွံၿပီး ဒီယဥ္ေက်းမႈပေပ်ာက္ေရးအတြက္ ပညာေပးစည္းရုံးေဟာေျပာၿပီး လံုးပန္းေနပါတယ္။ သူက စိတ္က်န္းမာေရးဆရာဝန္တစ္ေယာက္ေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ဒါေပမယ့္စိတ္ေရာဂါသည္ေစာင့္ေရွာက္ေရးသင္တန္းတက္ၿပီး ေလ့လာထားပါတယ္။
၂၀၀၅ မွာစၿပီးေတာ့ ေဒါက္တာဟာဘိဟာ မိုဂါဒစ္ရွဴးၿမိဳ႕မွာ စိတ္က်န္းမာေရးေဆးခန္းတစ္ခုဖြင့္လွစ္ၿပီး ေမတၱာကရုဏာအျပည့္နဲ႔ မေမာႏိုင္မပန္းႏိုင္ ပညာေပးေဆြးေႏြးကုသေပးလ်က္ရွိပါတယ္။ အခုဆိုရင္ WHO ကအေထာက္အပံ့အခ်ဳိ႕နဲ႔ ႏိုင္ငံတကာအလွဴ ရွင္ေတြရဲ႕ အေထာက္အပံ့ေတြနဲ႔ေပါင္းၿပီး ေဆးခန္းရွစ္ခုဖြင့္လွစ္ထားႏိုင္ခဲ့ၿပီး ငါးခုကမိုဂါဒစ္ရွဴးမွာျဖစ္ပါတယ္။
ေဝးလံေခါင္ဖ်ားတဲ့ ေက်းလက္ေဒသေတြ အထိပါဆင္းၿပီး စိတ္က်န္းမာေရးခ်ဳိ႕တဲ့ေနတဲ့လူနာေတြကို လိုက္လံကုသေပးေနပါ တယ္။ အဲဒီထဲက အခ်ဳိ႕ဆို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာေအာင္ အိပ္ယာထဲမွာသံႀကိဳးနဲ႔ခ်ည္ခံထားရတယ္။
“ဗံုးႀကဲ၊ ပစ္ခတ္၊ အေျမွာက္နဲ႔ပစ္ စတဲ့တိုက္ပြဲေတြေၾကာင့္ မိုဂါဒစ္ရွဴးမွာစိတ္ေရာဂါေဝဒနာသည္ေတြ ပိုၿပီးမ်ားလာတယ္ လို႔ဆိုၾကတယ္။” လုိ႔ ေဒါက္တာ ဟာဘိကေျပာပါတယ္။

ေဒါက္တာဟာဘိနဲ႔ သူ႔ရဲ႕အဖြဲ႔သားလုပ္အားေပးသူနာျပဳေတြမွာလည္း လူနာေတြ တန္းစီေနတဲ့ႀကားထဲမွာ ေခါင္းေတာင္မေဖၚႏိုင္ ေအာင္အလုပ္မ်ားေနၾကရတယ္။ မိုဂါဒစ္ရွဴးၿမိဳ႕က ေဆးခန္း ငါးခုထဲက တစ္ခုမွာတင္ လူနာအေယာက္ ၇၀ ရွိတယ္။ လူနာအေယာက္ေပါင္း တစ္ေထာင္ေက်ာ္ကို ကုသေပးၿပီးသြားၿပီလို႔ ေဒါက္တာ ဟာဘိကေျပာပါတယ္။

WHO အဖြဲ႔ႀကီးက တြက္ခ်က္ထားတာထက္ ဆိုမာလီရဲ႕ စိတ္ေရာဂါျပႆနာက ပိုႀကီးေနတယ္လို႔ ေဒါက္တာဟာဘိက ေျပာပါတယ္။
“မိုဂါဒစ္ရွဴးမွာ ဒါမွမဟုတ္ ဆိုမာလီေတာင္ပိုင္းနဲ႔ အလယ္ပိုင္းေဒသေတြမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ကိစၥေတြကိုၾကည့္ၿပီး အဲဒီေနရာေတြမွာ စိတ္ေရာဂါမျဖစ္တဲ့လူ မရွိဘူးလို႔ ကြ်န္ေတာ္ ထင္တယ္ဗ်။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ပံုမွန္လူတစ္ေယာက္က ဒီေလာက္အခ်ိန္ေတြအၾကာႀကီးကိုယ့္လူမ်ဳိးကုိယ္ သတ္ျဖတ္ညွဥ္းဆဲမေနဘူး။”

ဆိုမာလီတစ္လႊား တိုက္ပြဲႀကီးငယ္ေတြနဲ႔ ပဋိကၡေတြေၾကာင့္ သူတို႔ရဲ႕ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈေတြ ထင္သေလာက္မေပါက္ဘူးလို႔ ေဒါက္တာဟာဘိနဲ႔ သူ႔ရဲ႕အဖြဲ႔သားေတြ ညည္းၿငဴၾကပါတယ္။ တိုင္းျပည္မွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာၿပီၿဖစ္တဲ့ ပဋိပကၡေတြကို အဆံုးသတ္ၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းမွသာ စိတ္က်န္းမာေရးေတြလည္း ေကာင္းသြားမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

Source: Al Jazeera
မိုဟာမက္အာဒိုး၏ “Mental illness ‘rampant’ in Somalia” ေဆာင္းပါးကို ဘာသာျပန္သည္။

Posted in: အာဖရိက