လစ္ဗ်ားေထာက္လွမ္းေရးအႀကီးအကဲေဟာင္းကို လႊဲေျပာင္းေရးအျငင္းပြား

လြန္ခဲ့ေသာအပတ္အတြင္းက မြာရီတန္းနီးယားႏိုင္ငံ၊ ႏူအက္ေခ်ာ့ၿမိဳ႕တြင္ ဖမ္းဆီးရမိခဲ့ေသာ လစ္ဗ်ားအာဏာရွင္ ေဟာင္း ကဒါဖီ၏ ေထာက္လွမ္းေရးအႀကီးအကဲ အဘၻဒူလာအယ္-ဆႏူဆီကို လစ္ဗ်ားသို႔ ျပန္လည္ေပးအပ္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း လစ္ဗ်ားလက္ေထာက္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္က ေျပာသည္။

အကယ္၍ ဆႏူဆီကို လစ္ဗ်ားသို႔ျပန္လည္လႊဲေျပာင္းေပးအပ္မည္ဆိုလွ်င္ ျပင္သစ္ႏွင့္ ေဟ့ဂ္ အျပည္အျပည္ဆိုင္ရာ စစ္ရာဇ၀တ္တရားရုံး (ICC) တို႔ကလည္း ဆႏူဆီကို ေပးအပ္ရန္ေတာင္းဆိုထားသျဖင့္ လစ္ဗ်ားႏွင့္ အတိုက္အခံျဖစ္ႏိုင္ သည္။ ဆႏူဆီသည္ လစ္ဗ်ားတြင္ ကဒါဖီႀကီးစိုးစဥ္က ညာလက္ရုံးႀကီးတစ္ဆူျဖစ္သည္။

`ကြ်န္ေတာ္မြာရီတန္းနီးယားႏိုင္ငံသမၼတနဲ႔ ေတြ႔ဆံုၿပီးပါၿပီ။ သူက ဆႏူဆီကို လစ္ဗ်ားကို ျပန္လည္လႊဲေျပာင္း ေပးဖို႔ သေဘာတူထားပါတယ္။´ ဟု လစ္ဗ်ားလက္ေထာက္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ မူစတာဖာအဘူရွာဂိုးက သူ၏တြစ္တာ စာမ်က္ႏွာတြင္ ေရးသားထားသည္။ လစ္ဗ်ားႏွင့္ သေဘာတူညီမႈရရွိၿပီးျဖစ္ေသာ္လည္း ျပစ္သစ္အစိုးရက သူတို႔ကို ဖိအားေပးလ်က္ရွိေၾကာင္း မြာရီတန္းနီးယားက ေျပာသည္။
`လစ္ဗ်ားရဲ႕ေတာင္းဆိုမႈကို ကြ်န္ေတာ္တို႔ အေလးနက္ထားစဥ္းစားေပးပါ့မယ္လို႔ ေျပာဆိုထားၿပီး ကိစၥက ၿပီးသေလာက္ရွိေနပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ျပင္သစ္ကလည္း ကြ်န္ေတာ္တို႔ကို အရမ္းဖိအားေနပါတယ္။´ ဟု မြာရီတန္းနီးယား စစ္ဘက္သတင္းရပ္ကြက္မွ အမည္မေဖၚလိုေသာ ပုဂၢဳိလ္တစ္ဦးက ေျပာသည္။

`ျပင္သစ္က ေျပာတာက ဆႏူဆီကိစၥမွာ သူတို႔ကအရင္ဦးဆံုးေတာင္းတာျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဖမ္း၀ရမ္းကိုလည္း သူတို႔ကပဲ အရင္ထုတ္ၿပီး ဖမ္းဆီးမိေရးမွာလည္း ကူညီခဲ့တာျဖစ္တဲ့အတြက္ သူတို႔ကို လႊဲေပးသင့္ေၾကာင္း အေရးဆို ေနပါတယ္။´

လစ္ဗ်ားတြင္ ကဒါဖီေသဆံုးၿပီးေနာက္ပိုင္း ဆႏူဆီ လေပါင္းအတန္ၾကာေအာင္ ေပ်ာက္ဆံုးေနခဲ့ေလသည္။ လြန္ခဲ့ေသာ ေသာၾကာေန႔ကမွ ေမာ္ရိုကိုမွ မြာရီတန္းနီးယားသို႔အ၀င္ ႏူအက္ေခ်ာ့ ေလဆိပ္တြင္ ဖမ္းဆီးရမိခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

လစ္ဗ်ားအႀကီးတန္းအရာရွိတစ္ဦး မြာရီတန္းနီးယားသို႔သြားေရာက္ခဲ့ၿပီး သမၼတႏွင့္ေတြ႔ဆံုစဥ္ ဆႏူဆီကို ဖမ္းဆီးေပး ျခင္းအတြက္ ခ်ီးက်ဴးဂုဏ္ျပဳခဲ့ၿပီး လစ္ဗ်ားသို႔ ျပန္လည္လႊဲေျပာင္းေပးအပ္သင့္ေၾကာင္း တိုက္တြန္းေျပာဆိုခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။

`မြာရီတန္းနီးယားသမၼတရဲ႕ ဆႏူဆီကိစၥ ရပ္တည္ခ်က္အေပၚ ေကာင္းမြန္တဲ့ေဆာင္ရြက္ခ်က္နဲ႔ မွန္ကန္တဲ့ လုပ္ရပ္မ်ားအတြက္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ အလြန္ေက်းဇူးဥပသကာရတင္ရွိပါတယ္။´ ဟု လစ္ဗ်ားအစိုးရ ကေျပာၾကားခဲ့ သည္။

ျပင္သစ္ႏွင့္ ICC ကလည္း ဆႏူဆီကို အလိုရွိေနသည္။ ICC က ဆႏူဆီကို လူသားမ်ဳိးႏြယ္အေပၚက်ဴးလြန္ေသာ ရာဇ၀တ္မႈျဖင့္ အမႈဖြင့္ထားသည္။ ၁၉၈၉ တြင္ ျပင္သစ္လူမ်ဳိး ၅၄ ေယာက္ေသဆံုးခဲ့ရေသာ ေလယာဥ္ဗံုးေပါက္ကြဲ မႈတြင္လည္း သူ႔လက္ခ်က္ျဖစ္ေၾကာင္း ျပင္သစ္က စြပ္စြဲထားၿပီး အလိုရွိေနသည္။

`ဆႏူဆီကို ကြ်န္ေတာ္တို႔ အလိုရွိပါတယ္။ ေသဆံုးသြားခဲ့ရတဲ့ သူေတြရဲ႕ မိသားစုေတြနဲ႔ တရားဥပေဒအရ အေရးယူႏိုင္ေရးအတြက္ ဆႏူဆီကို ကြ်န္ေတာ္တို႔ထံ လႊဲေပးေစခ်င္ပါတယ္။´ ဟု ျပင္သစ္ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး၏ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ ဘားနဒ္ဗယ္လီရိုက ေျပာဆိုခဲ့ၿပီး ဆႏူဆီကို ျပင္သစ္တရားရုံးက မ်က္ကြယ္တြင္ ေထာင္ဒဏ္ တစ္သက္ခ်မွတ္ထားေၾကာင္း သိရသည္။

ထို႔ျပင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကလည္း ဆႏူဆီကို မည္သည့္ႏိုင္ငံကိုမွ လႊဲေျပာင္းမေပးမီ မြာရီတန္းနီးယားတြင္ ရွိေနစဥ္အတြင္း သူတို႔ေတြ႔ဆံုလိုေၾကာင္း တနလၤာေန႔က အေမရိကန္သံတမန္ရပ္ကြက္မွ အတည္ျပဳေျပာဆိုလိုက္ သည္။

ေနာက္ထပ္သံတမန္တစ္ဦးကလည္း ဤသတင္းမွန္ကန္ေၾကာင္း အတည္ျပဳေျပာဆိုခဲ့ေသာ္လည္း အေမရိကန္ႏွင့္ မြာရီတန္းနီးယား အစိုးရတို႔ဘက္မွ မည္သည့္တုံ႔ျပန္ေျပာဆိုမႈမွ် ေပၚထြက္မလာေသးေပ။

၁၉၈၈ ေလာ့ကာဘီဗံုးကြဲမႈတြင္လည္း ဆႏူဆီပါ၀င္ပတ္သက္မႈရွိေၾကာင္း ဆိုသည္။ အေမရိကန္အစိုးရအေနႏွင့္ ယင္းကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ဆႏူဆီကို ေမးျမန္းစစ္ေဆးလိုေၾကာင္း ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဌာနေျပာခြင့္ရအမ်ဳိးသမီးက ဆိုသည္။

လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႔က ဆႏူဆီ အသက္ ၆၂ အား လစ္ဗ်ားတြင္ ရုံးတင္စစ္ေဆးဆံုးျဖတ္မည္ဆိုက တရားမွ်တမႈရရွိႏိုင္မည္ဟု မထင္ေၾကာင္း၊ ICC သို႔လႊဲေျပာင္းေပးသင့္ေၾကာင္း ဆိုသည္။ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အဖြဲ႔ႀကီးက လစ္ဗ်ားတရားေရးစံနစ္သည္ `ခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္မ်ား´ ရွိေၾကာင္းကို ယခင္စစ္တပ္ အႀကီးအကဲေဟာင္း အဘၻဒယ္-ဖာတားေသဆံုးမႈ၊ သူပုန္မ်ားဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းထားစဥ္ ေသဆံုးေပ်ာက္ပ်က္မႈမ်ား အား ေကာင္းမြန္စြာစံုစမ္းစစ္ေဆးႏိုင္ျခင္းမရွိခဲ့သည့္ အျဖစ္အပ်က္မ်ားကို ေထာက္ျပေျပာဆိုခဲ့သည္။

`လစ္ဗ်ားတရားေရးစံနစ္က ဘာမွမရွိေသးပါဘူး။ အမႈတစ္ခုကိုေတာင္မွ ဘာမွ လိုက္လံစံုစမ္းစစ္ေဆးႏိုင္ တာ မေတြ႔ရေသးပါဘူး။´ ဟု လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အဖြဲ႔ႀကီးမွ ဒြန္နာတယ္လာရိုဗီရာက ရိုက္တာသတင္းဌာနသို႔ ေျပာသည္။

သို႔ေသာ္ ဆႏူဆီကို မိခင္တိုင္းျပည္ျဖစ္ေသာလစ္ဗ်ားတြင္သာ တရားမွ်တစြာဆံုးျဖတ္စီရင္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း လက္ေထာက္တရားေရး၀န္ႀကီး ခါလီဖာဖာရာ့အက္ရွ္၀ါက ရိုက္တာသို႔ေျပာသည္။
`လံုၿခံဳေရးလည္းေကာင္းမြန္ပါတယ္။ တရားရံုးေတြလည္းႏိုင္ငံအႏွံ႔နီးပါး ေကာင္းမြန္စြာအလုပ္လုပ္ေနပါၿပီ။ လံုၿခံဳေရးအေျခအေနတစ္စံုတစ္ရာခ်ဳိ႕ယြင္းခဲ့ရင္ေတာင္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ေျဖရွင္းႏိုင္ပါတယ္။´ ဟု သူကေျပာသည္။

လစ္ဗ်ားတြင္ တရားရင္ဆိုင္ရမည္ဆိုလွ်င္ ဆႏူဆီကို မည္သည့္ျပစ္မႈမ်ားျဖင့္ တရားစြဲဆိုမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုရန္ ေစာေသးေၾကာင္း အက္ရွ္၀ါက ဆိုသည္။ လစ္ဗ်ားက ဆႏူဆီကိုေတာင္းဆိုမႈအေပၚ အျပည္အျပည္ဆိုင္ရာရဲတပ္ဖြဲ႔(အင္တာပို)က သတိေပးခ်က္အနီေရာင္အဆင့္သတ္မွတ္ထားၿပီး လစ္ဗ်ားအစိုးရသည္ ပုဂၢဳိလ္ေရးအက်ဳးိအတြက္ အာဏာကိုအလြဲသံုးစားလုပ္ျခင္း၊ ျပည္သူ႔ဘ႑ာကိုၿဖံဳးတီးျခင္းသာျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုလိုက္သည္။
`အၾကမ္းဖ်င္းေျပာရရင္ေတာ့ သူက်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ အမႈေတြထဲက တစ္ခုက ေငြေၾကးအလြဲသံုးစားလုပ္မႈပါ။ လွ်ဳိ႕၀ွက္ေငြေၾကးေတြအေၾကာင္း သူအမ်ားႀကီးသိပါတယ္။´ ဟု အက္ရွ္၀ါက ဆိုသည္။

ဆႏူဆီသည္ လစ္ဗ်ားတြင္ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္က အဘူဆာလင္အက်ဥ္းေထာင္တြင္ အက်ဥ္းသားေပါင္း ၁,၂၀၀ ေက်ာ္ကို သတ္ျဖတ္ခဲ့သည့္အမႈတြင္လည္း တာ၀န္ရွိသည္။


Source: Al Jazeera

Posted in: အာဖရိက